Badanie cytodiagnostyczne (inaczej: badanie cytologiczne, cytologia, wymaz cytologiczny) – najogólniej mówiąc – polega na pobraniu komórek nabłonkowych i ocenie tych komórek pod mikroskopem. Najczęstszym badaniem cytodiagnostycznym u kobiet jest ocena mikroskopowa komórek nabłonkowych pokrywających tarczę i kanał części pochwowej szyjki macicy. W tym wypadku specjalną szczoteczką pobiera się komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego z części pochwowej i kanału szyjki macicy, przenosi pobrane komórki na szkiełko podstawowe, utrwala i wybarwia metodą Papanicolaou. Następnie komórki oglądane są pod mikroskopem. Celem badania jest wykrycie komórek nieprawidłowych, w tym komórek dysplastycznych i nowotworowych. Ocenę przeprowadza się według systemu Bethesda, który jednak ma tę wadę, że wynik przedstawiony według tego systemu niewiele mówi pacjentce. Dla wygody pacjentek w części laboratoriów podaje się równolegle wynik według systemu Papanicolaou:
- I grupa – obraz prawidłowy
- II grupa – zmiany łagodne, nie stwierdza się komórek podejrzanych ani nowotworowych
- III grupa – zmiany podejrzane, ale jeszcze nienowotworowe, występują komórki z cechami dysplazji niewielkiego, średniego i znacznego stopnia
- IV grupa – rak przedinwazyjny (w zależności od laboratorium rak przedinwazyjny zaliczany jest do grupy III B lub IV)
- V grupa – zmiany złośliwe
W części laboratoriów stosuje się, oczywiście obok pełnego opisu według systemu Bethesda, okrojoną wersje opisu wyniku według systemu Papanicolaou:
- II grupa – brak komórek podejrzanych
- III grupa – są komórki podejrzane, ale brak nowotworowych
- IV grupa – są komórki mocno podejrzane, w tym nowotworowe
Każda kobieta po rozpoczęciu współżycia płciowego powinna wykonywać badanie cytologiczne regularnie, najlepiej corocznie, a nie rzadziej niż co trzy lata. W ciąży wskazane jest wykonanie badania cytologicznego nawet wówczas, gdy wcześniejsze było wykonywane kilka miesięcy przed zajściem w ciążę.
Informacje praktyczne
Wskazane jest pobieranie wymazu cytodiagnostycznego 3-5 dni po miesiączce. W przeddzień wykonania badania nie należy współżyć płciowo. Kilka dni przed badaniem nie powinny być stosowane leki dopochwowe (tabletki, irygacje).
W praktyce wymaz cytodiagnostyczny pobierany jest w trakcie rutynowej wizyty ginekologicznej na początku badania ginekologicznego. Samo pobranie wymazu cytodiagnostycznego trwa dosłownie chwilę i zwykle nie sprawia większych dolegliwości.
Wymaz przekazuję do dalszego opracowania do Zakładu Patomorfologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, a wynik otrzymuję zwykle po 14 dniach roboczych. O nieprawidłowym wyniku zawsze informuję Pacjentkę drogą mailową, telefoniczną lub listem poleconym.
Jeśli wymaz ma być pobrany w trakcie rutynowego badania ginekologicznego – nie trzeba umawiać się oddzielnie.
W wypadku konieczności pobrania samego wymazu cytodiagnostycznego, należy umówić się na badanie. Numer telefonu znajduje się w zakładce z danymi kontaktowymi Gabinetu.
Informacje o dysplazji szyjki macicy można znaleźć w zakładce Informacje medyczne – Choroby – Dysplazja szyjki macicy, a o raku szyjki macicy w zakładce Informacje medyczne – Choroby – Rak szyjki macicy. Wskazane jest również zapoznanie się z artykułem o wirusie HPV znajdującym się w zakładce Informacje medyczne – Choroby – Wirus HPV.
